Yücel Erten: Direnmekten öteki bir seçeneğimiz yok

İZMİR – İzmir Büyükşehir Belediyesi İsmet İnönü Sanat Merkezi yine kapılarını açtı. Tiyatro oyunları, konserler ve konferansların yanı sıra İzmir Büyükşehir Belediyesi Kent Tiyatroları’nın (İzBBŞT) oyunlarına da konut sahipliği yapacak.

Tiyatro, sinema oyuncusu ve direktör Avni Dilligil’in idaresinde 1946’da başlayıp dört yıl açık kalabilen İzmir Kent Tiyatroları, devir dönem tekrar hayata geçirilmeye çalışılsa da teşebbüsler başarılı olamadı. 1989 yılında Prof. Dr. Özdemir Nutku, Kent Tiyatroları ismini tekrar kent hayatına kazandırmaya çalıştı. Bu gayret Gezici Kamyon Tiyatrosu uygulamasıyla fakat iki yıl yaşayabildi. İzmir Büyükşehir Belediye Lideri Tunç Soyer’in seçim vaatleri ortasında yer alan Kent Tiyatroları, 70 yıl ortadan sonra geçtiğimiz yıl 1 Ekim’de perde açtı. Bu yıl ikinci dönemini açan İzBBŞT, 6’sı yeni olmak üzere 10 oyunla seyirci karşısına çıkacak.

İzmir Büyükşehir Belediyesi Kent Tiyatroları Kurucu Genel Sanat Direktörü Yücel Erten ile İzmir Kent Tiyatroları ve İzmir’de kültür-sanat üzerine konuştuk.

İzmir Büyükşehir Belediyesi Kent Tiyatroları (İzBBŞT) ikinci dönemini açtı. Geçen iki yılda geldiğimiz noktayı anlatabilir misiniz?

Bu ‘geçen iki yıl’ kelamı, ikinci keredir karşıma çıkıyor da, biraz şaşırıyorum. Perdemizi açışımızdan bu yana yalnızca bir yıl geçti zira. Ancak ziyanı yok, bundan olumlu bir yorum da çıkarabilirim. Demek İzmir Kent Tiyatrosu bir yılda o denli ağır bir tesir bıraktı ki, iki yıl üzere görünüyor.

Şaka bir yana, sahiden çok ağır ve heyecanlı bir yıl geçirdik. Şöyle veyahut bu türlü dar boğazlar oldu ancak bu ikinci dönemimize girerken, güya yüzümüze gerçek esen tatlı bir rüzgâr, bütün o kahırları alıp götürdü. Artık onları heyecanlı anılar, tatlı latifeler üzere hatırlıyoruz. Zira sahnemize kavuştuk. Sayın Lider Tunç Soyer ve çalışma arkadaşları, inanılmaz gayretlerle bize bir yuva armağan ettiler. Artık meskenimiz olan İsmet İnönü Sahnesi’nde çocuklar üzere sevinçli, yarışçılar üzere heyecanlı çalışıyoruz.

İzmir Büyükşehir Belediyesi Kent Tiyatroları, İzmirli tiyatro seyircisi ile kucaklaşabildi mi?

Nicelik olarak konuşursak, birinci dönemimizde, gişesiz halimizle yaklaşık 12 bin seyirciye ulaşmışız. Bence bu çok güzel bir işaret. Nitelik açısından bakınca da seyirciden yansıyan sıcaklık, övgüler ve mükafatlar, bizim seçenekleri çoğaltacak olmamız, o sayının orada kalmayacağının işareti. Demek ki daha sıcak, daha sıkı kucaklaşacağız. Ben memnun ve umutluyum.

.

‘ARALIK AYINDA KENT TİYATROLARI BULUŞMASI DÜZENLEYECEĞİZ’

Yeni dönemde hangi oyunlar bizleri bekliyor? Bu yıl değişiklikler/yenilikler var mı?

En büyük değişiklik, İsmet İnönü Sahnesi. Biliyorsunuz, salonun yanlarında görüş açısı sıkıntılıydı, bir akustik sorun vardı. Bunlar giderildi. Salondan sahneye, ışıktan sese her şey yenilendi. Artık seyircimiz salonun her yerinden oyunlarımızı keyifle izleme ve dinleme konforuna kavuşmuş oluyor. Biz de oyunlarımızı artık ekseriyetle bu sahnede sergileyeceğiz. Çocuk oyunlarımız ise İzmir Sanat Sahnesi’nde sergilenmeye devam edecek. Kafesi ve bahçesiyle orası hem çocuklar için, hem de anne-babalar için daha elverişli bir ortam sunuyor.

Geçen dönemin oyunları “Azizname”, “Bir Felâket Kutlaması”, “Mor Şalvar” ve “Robinson Dans Öğreniyor” devam ederken; 6 yeni oyunun repertuvarımıza eklenmesini hedefliyoruz.

Bir de yenilikten kelam edelim. Aralık ayında bir birincisi gerçekleştirmeyi planlıyoruz. Kent Tiyatroları Buluşması düzenleyeceğiz. Ülkemizdeki Büyükşehir Belediyesi tiyatrolarını birer oyunla sahnemizde buluşturacağız. Şu sırada hazırlıkları sürüyor. Adana, Ankara, Antalya, Bursa, Eskişehir, Gaziantep, İstanbul, Kocaeli, Mersin Büyükşehir Belediye Tiyatroları, birer oyunla bu buluşmaya katılsınlar istiyoruz. Buluşmanın tematik belirleyeni, yaşayan oyun muharrirlerimizin oyunları olacak. Böylece yaşayan oyun muharrirlerimizin ehemmiyetine bir vurgu yapmış oluyoruz.

‘KURUMLARIN KENDİNİ GELİŞTİRMESİ, DERİNLİKLİ SEYİRCİYİ DE YETİŞTİRİR’

İzmir’in ‘kültür-sanat fakiri’ bir kent olduğu istikametindeki tenkitler hakkında ne düşünüyorsunuz? İzmir’i kültür sanat zenginliği tarafından değerlendirdiğimizde ortaya nasıl bir tablo çıkıyor?

İzmir, bütün bir yıl uzunluğu çok renkli, çok çeşitli sunumlarla karşı karşıya. Adım başı şenliklerle, konserlerle, turne tiyatroları ile karşılaşıyorsunuz. Bir büyükkent için bu canlılık hoştur doğal. Lakin benim buradaki müşahedelerim, dikkatimi öncelikle seyircideki genel bir alışkanlığa çekiyor. Ekseriyetle dışardan gelen etkinliklere daha büyük bir istek var üzere görünüyor. Bu tahminen bir periyotta kentin kendi sanat kurumlarını oluşturmasındaki, beslemesindeki yavaşlık ve ilgisizlikle açıklanabilir. Kesin bir yargı olarak öne süremem ancak; güya İstanbul, Ankara üzere büyük kentlerin sanat olayları daha kıymetliymiş üzere bir algı yerleşmiş. Ya da onları izlemek kafiymiş üzere bir his. Mevcut kurumlara haksızlık etmek istemem. Lakin güya dışarıdan gelen daha değerli sayılır olmuş.

Bir kentin sanat ömrü buraya gerçek evrilmişse; biraz taşıma su ile değirmen döndürmeyi andırır. Meğer kentin kendi gücünden doğan sanat kurumlarının gelişmesi, oluşturacağı sinerji ile öne geçmesi, önemsenmesi, giderek vazgeçilmez olması; kent hayatı açısından tercih edilecek yoldur. Kent halkının aklına, yüreğine, nabzına apayrı bir dirim kaynağı olur. Bir an için düşünelim: Sözgelimi İzmir’in operası, ya da senfoni orkestrası, tiyatrosu ya da ne bileyim balesi, kazandığı kimlikle, sanatsal seviyesi ile en önde dursa da, beşerler öbür kentlerden akın akın gelseler? Hattâ memleketler arası platformda aranır, beklenir olsa? Bu özlenmeyecek bir şey midir? “Aman boş ver, uzun iş. Turneye, şenliğe gelenleri izleyelim yeter” diyebilir miyiz? Bu gereğince manalı olur mu?

Kaldı ki şenlik deyince, bir şölen gelmeli aklımıza. Bir ölçeği olmalı ve seçimler o ölçeğe uygun halde yapılmalı. Bunlar gözetilmeden “Duyan gelsin, amaç şenlik olsun, hareket olsun, hattâ biraz da dayanak olsun,” üzere bir tavır, vakitle her şöleni panayıra çevirebilir. Panayır makus bir şey mi? Hayır. O da pek cümbüşlüdür. Fakat öbür bir şeydir. Orada değerli şeylerin yanında “Bul karayı al parayı” da vardır, “Cambaza bak” da. Oradan seyirci yetişmez. Kentin sanat kurumlarına itina gösterilmesi, kurumların kendini geliştirmesi, tıpkı vakitte derinlikli, seçici seyirciyi de yetiştirir. Bu tarafta değerli adımlar atıldığını da eklemeliyim. İzmir Büyükşehir Belediyesi Kent Tiyatroları’nın 70 yıllık bir bekleyişten sonra hayata geçmesi de bunun bir örneği.

.

‘BİR ÇEŞİT ÇORAKLAŞMA YAŞANIYOR’

Konserlerin yasaklandığı, tiyatro oyunlarının sansüre uğradığı bir Türkiye’de yaşıyoruz. Öte yandan iktidarın kendi kültürel hegemonyasını kurma konusunda da zorlandığı görülüyor. Bu hususta neler söylemek istersiniz?

Cumhuriyetimizin ve kırık dökük demokrasimizin bir tıp karşı ihtilal hareketi ile karşı karşıya olduğunu görmek güç değil. Sinsice sürdürülen bu hareketin paralelinde, iktidarın da bilime ve sanata karşı topyekûn savaş açmış üzere bir yürüyüşü var. Sanat alanları ile kurumlarının yüz yüze kaldığı ihmâl, küçümseme, umursamazlık, baskı ve hattâ yıkımcılık teşebbüsleri, toplumun ruh zenginliğini kısırlaştırıyor. Bir çeşit çoraklaşma, çölleşme, toprak kayması yaşanıyor. Halkımızın, bilim ve sanat insanlarımızın, aydınlarımızın, buna demokratik yollarla direnmekten diğer bir seçeneği de yok. Aymazlık ve acımasızlığa karşı dayanışma içinde yürümek, yol almak gerekiyor. Mevzuya tiyatro alanından baktığımız vakit da, Tunç Soyer’in, İzmir’de Kent Tiyatroları üzere bir sanat kurumunun oluşumu için gösterdiği kararlılık, direnç ve ihtimam, bir sefer daha teşekkürü hak ediyor.

Yenilenen İsmet İnönü Sanat Merkezi’nde neler yapıldı?

Yenileme çalışmaları 6 ay sürdü. İzmir Büyükşehir Belediyesi Yapı İşleri Dairesi Başkanlığı tarafından yürütülen çalışmalar kapsamında tiyatro sahnesinde perde açıklığı ve yüksekliği arttırılarak sahnede ışık ve ses mekanik sistemi hayata geçirildi. Havalandırma sistemi ve seyirci oturma alanları yenilendi. Sahne tabanında akustiği sağlamak için doğal ahşap materyal döşendi. Seyirci yan ve art duvarlarında tam salonu saran akustik ahşap paneller kullanıldı. Akustik asma tavan uygulaması yapıldı. Akustik taş yünü paneller döşendi. Ses ve ışık odasının içine akustik kaplama yapıldı. Fuaye tabanı ve dış doğramalar yenilendi. Sahne kapıları da akustik özelliğe kavuştu.